Hozat kelime anlamı nedir? Hozat tarihi

Hozat Kelimesinin Anlamı ve Kökeni

Hozat kelimesinin Türk Dil Kurumu (TDK) sözlük anlamı şu şekildedir:

• Tunceli iline bağlı ilçelerden biri (isim)

Hozat kelimesinin kökeni ise eski Türk dilinde sıçramak, hoplamak anlamına gelen Hozmek’ten gelmektedir. Bu kelime, ilçenin coğrafi yapısıyla da uyumlu bir şekilde yüksek dağlardan ve vadilerden oluşan bir bölgeyi ifade etmektedir.

Hozat İlçesinin Tarihi ve Kültürel Özellikleri

Hozat ilçesinin tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Çeşitli kaynak ve kaynakçalarda Hozat’ın tarihi hakkında şu bilgiler verilmektedir:

• Hozat ve çevresi Selçuklular döneminden kalan daha önceki dönemlerde olduğu gibi göçebe ekonomisinin hakim bir karakter görüldüğü bir yer olmuştur. Çeşitli nedenlerle otoriteden kaçan göçebe boylarının Hozat ve çevresini yurt edindikleri anlaşılmaktadır.
• Sunni din uygulamasına karşı çıkan Şii topluluklarının ve Türkmen boylarının Hozat çevresine sığındıkları tahmin edilmektedir. Baba Resul ve Baba İshak gibi Selçuklu Sultanlarına baş kaldıran Sarısaltık’un Hozat’ın çok yakınlarında Sarısaltık Köyünün Sarısaltık Tepesinde mezarının olduğu bilinmekte ve efsane edilmektedir.
• Hozat, tüm Güneydoğu ve Doğuanadolu 1516 yılında birinci Sultan Selim tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır. Kanuni devrinde Pir Hüseyin oğulları kendilerine verilen sancağı bölüşerek Çemişgezek (Hozat dahil), Mazgirt, Pertek ve Sağman kollarına bölmüşlerdir. O zaman Hozat Erzurum Eyaleti içinde görülüyordu. Fakat bir süre sonra Diyarbakır’a bağlanmıştır. Bu bağlılığın Tanzimat’ın ilan edildiği 1839 yılına kadar devam ettiği, bu tarihten itibaren tekrar Erzurum’a bağlandığı tahmin edilmektedir.
• Dersim beyleri Osmanlı döneminde 19. yüzyılın yarısına kadar aşiret, sancak beyleri olarak kalmışlardır. Daima birtakım ayrıcalıklara sahip olmuşlardır. Bu beyleri Osmanlılar hiçbir zaman tam bir devlet otoritesine bağlayamamışlardır. Yönetim daima yerli beylerin ve aşiret reislerinin elinde kalmıştır. Bölge çok engebeli ve dağlık olduğundan içerilere girmek mümkün olmamıştır. Tanzimat’la Fransız yönetim şekli kabul edilmiş, o zaman devlet ıslahat hareketleri ile Dersim Beylerine yeni düzeni 20. yüzyılın başlarına kadar devam etti. Sebebi ise Dersim beylerinin yeni düzeni ve devlet otoritesi kabul ettirtmek kurulu ve kökleşmiş çıkarlarına uygun düşmüyordu.
• Hozat (Dersim) Tanzimat’tan sonra Erzurum’dan ayrılarak 1845 yılında il haline getirildi. Bundan sonra ise ağalık ve ocaklık döneminde çıkarı olanlar ayaklandılar. 1862’de Mamüratül-Aziz (Elazığ) vilayet olunca Dersim de Elazığ’a sancak olarak bağlandı. Fakat bu kez dedeler, ağalar ve eşraf devlet otoritesinin bölgede yerleşmesine şiddetle karşı çıktılar ve bu suretle Dersim isyanı çıktı. 1877’de Semih ve Kürt İsmail Paşalar, 1867’de Ahmet Muhtar Paşa ve 1855’de Ali Şevki Paşa komutanlığında gönderilen kuvvetler karışıklıkları yatıştırmaya çalıştılar.
• Ancak köklü bir ıslahat yapılmadığı gibi yeniden isyan çıktı ve eşkıyalık devam etti. 1907 yılında Harput Redif Livası Kumandanlığında Reşit Paşa asiler üzerine gönderildiği, bunun üzerine isyana son verildiği.

Hozat ilçesi, tarihi ve kültürel zenginliğiyle dikkat çeken bir bölgedir. İlçede birçok tarihi eser, doğal güzellik ve kültürel etkinlik bulunmaktadır. Hozat’ın bazı önemli yerleri şunlardır:

• Hozat Kalesi: İlçenin kuzeyinde bulunan kale, Selçuklu döneminden kalmıştır. Kale, Hozat’ın savunmasında önemli bir rol oynamıştır.
• Sarısaltık Türbesi: İlçeye bağlı Sarısaltık Köyünde bulunan türbe, Baba İshak’ın halifesi Sarısaltık’a aittir. Türbe, bölgede önemli bir ziyaret yeri olarak kabul edilmektedir.
• Munzur Vadisi Milli Parkı: İlçenin güneyinde yer alan milli park, Türkiye’nin en büyük milli parklarından biridir. Milli park, Munzur Dağları’nın eteklerinde uzanan Munzur Vadisi’ni kapsamaktadır. Milli park, zengin bitki örtüsü, endemik türleri, şelaleleri, gölleri ve mağaralarıyla doğa severlerin ilgisini çekmektedir.
• Hozat Festivali: Her yıl Ağustos ayında düzenlenen festival, Hozat’ın kültürel değerlerini tanıtmayı amaçlamaktadır. Festivalde halk oyunları, konserler, sergiler, yarışmalar ve paneller gibi etkinlikler gerçekleştirilmektedir. (İLKHA)