Tunceli Yöresi Türkmen Ağızlarının Özellikleri

Bu ağızlar, Karahan'ın sınıflandırmasında Doğu Grubu ağızları arasında yer almaktadır.

Tunceli yöresi Türkmen ağızlarının en önemli özellikleri şunlardır:

• Fonetik özellikler: Tunceli yöresi Türkmen ağızlarında, diğer Doğu Grubu ağızlarında görülen bazı fonetik özellikler görülür. Bu özelliklerden bazıları şunlardır:
  • /k/ sesinin /g/ olarak söylenmesi: Türkçede /k/ sesi, Tunceli yöresi Türkmen ağızlarında genellikle /g/ olarak söylenir. Örneğin, "kuş" kelimesi "guş" olarak söylenir.
  • /k/ sesinin /q/ olarak söylenmesi: Türkçede /k/ sesi, Tunceli yöresi Türkmen ağızlarında /q/ olarak da söylenebilir. Örneğin, "kuş" kelimesi "quş" olarak söylenebilir.
  • /n/ sesinin /ŋ/ olarak söylenmesi: Türkçede /n/ sesi, Tunceli yöresi Türkmen ağızlarında genellikle /ŋ/ olarak söylenir. Örneğin, "insan" kelimesi "iŋsan" olarak söylenir.
  • /l/ sesinin /l/ olarak söylenmesi: Türkçede /l/ sesi, Tunceli yöresi Türkmen ağızlarında genellikle /l/ olarak söylenir. Örneğin, "el" kelimesi "el" olarak söylenir.
  • /r/ sesinin /r/ olarak söylenmesi: Türkçede /r/ sesi, Tunceli yöresi Türkmen ağızlarında genellikle /r/ olarak söylenir. Örneğin, "yer" kelimesi "yer" olarak söylenir.
• Morfolojik özellikler: Tunceli yöresi Türkmen ağızlarında, diğer Doğu Grubu ağızlarında görülen bazı morfolojik özellikler görülür. Bu özelliklerden bazıları şunlardır:
  • "-yor" fiil son ekinin "-er" olarak söylenmesi: Türkçede "-yor" fiil son eki, Tunceli yöresi Türkmen ağızlarında genellikle "-er" olarak söylenir. Örneğin, "geliyor" kelimesi "gelir" olarak söylenir.
  • "-miş" sıfat-fiil son ekinin "-muş" olarak söylenmesi: Türkçede "-miş" sıfat-fiil son eki, Tunceli yöresi Türkmen ağızlarında genellikle "-muş" olarak söylenir. Örneğin, "gelmiş" kelimesi "gelmiş" olarak söylenir.
  • "-mez" olumsuzluk ekinden sonra "-se" şart ekiyle birlikte kullanılması: Türkçede "-mez" olumsuzluk eki, Tunceli yöresi Türkmen ağızlarında genellikle "-se" şart ekiyle birlikte kullanılır. Örneğin, "gelmezse" kelimesi "gelmezse" olarak söylenir.
  • "-di" geçmiş zaman eki yerine "-dı" ekiyle birlikte kullanılması: Türkçede "-di" geçmiş zaman eki, Tunceli yöresi Türkmen ağızlarında genellikle "-dı" ekiyle birlikte kullanılır. Örneğin, "geldi" kelimesi "geldi" olarak söylenir.
• Sözlük özellikleri: Tunceli yöresi Türkmen ağızlarında, diğer Doğu Grubu ağızlarında görülen bazı sözlük özellikleri görülür. Bu özelliklerden bazıları şunlardır:
  • Türkçeden başka dillerden alınmış sözcüklerin kullanılması: Tunceli yöresi Türkmen ağızlarında, Türkçeden başka dillerden alınmış sözcükler de kullanılır. Bu sözcükler, genellikle Kürtçe, Zazaca ve Ermenice kökenlidir. Örneğin, "çirkef" kelimesi "çirkef", "göçmek" kelimesi "göçmek" ve "gül" kelimesi "gül" olarak söylenir.
  • Türkçe sözcüklerin farklı anlamlarda kullanılması: Tunceli yöresi Türkmen ağızlarında, Türkçe sözcükler farklı anlamlarda da kullanılabilir. Örneğin, "ekmek" kelimesi "ekmek", "karga" kelimesi "karga" ve "sağol" kelimesi "sağol" olarak söylenir.

Tunceli yöresi Türkmen ağızları, Türkiye'nin dilsel çeşitliliğine önemli katkılar sağlamaktadır. Bu ağızlar, bölgenin kültürel zenginliğini de yansıtmaktadır. (İLKHA)