Tunceli'nin gelenek ve görenekleri, toplumsal ve ekonomik değişikliklerin etkisiyle zaman içinde azalmıştır. Bu değişim, özellikle ilçe ve il merkezlerinde daha belirgin olup, köylerde hala bazı geleneksel davranışların izlerine rastlanabilmektedir. Tarihi bilgi, geleceği anlamada büyük bir rol oynar. Bu nedenle Tunceli'nin bazı gelenek ve göreneklerine göz atmak önemlidir.
1. Evlenme Geleneği
Evlenme gelenekleri, farklı bölgelerde ve hatta köyler arasında bazı farklılıklar gösterse de genel hatlarıyla benzer özellikler taşımaktadır.
Kız İsteme: Bir erkek, beğendiği kızın ailesine evlenme niyetini bildirir. Kızın ailesi genellikle olumlu cevap verir. Erkek tarafı, kızın ailesini ziyaret ederek kızlarını isteme ritüelini gerçekleştirir. Bu isteme sırasında dini ifadeler kullanılır. Kızın ailesi olumsuz cevap verirse, evlilik gerçekleşmeyeceğini ifade eder. Eğer düşünmek istediklerini belirtirlerse, olumlu bir yaklaşım içinde olduklarını gösterirler. Kız tarafı genellikle isteği ağırdan alır ve ikinci bir ziyareti bekler.
Nişan: Kız isteme işlemi tamamlandıktan sonra, nişan hazırlıkları yapılır. Nişan töreninde kızın ailesi ve erkeğin ailesinin büyükleri bir araya gelir. Kız tekrar istenir, olumlu cevap alınınca nişan takılır. Evliliklerinin hayırlı olması için şerbet içilir. Ardından kızın ailesi, kızın çeyizi ve diğer şartlar konusunda konuşur. Eğer anlaşmazlık varsa, arabulucuların yardımıyla uzlaşmaya çalışılır. Anlaşma sağlandıktan sonra düğün tarihi belirlenir ve geleneksel yemekler yenir.
Düğün: Geleneksel Tunceli düğünleri genellikle üç gün ve üç gece sürer. Davul-zurna eşliğindeki düğünler salı günü başlar ve perşembe günü sona erer. Düğünden bir gün önce, erkek tarafı çeşitli hediyeleri ve malzemeleri kız evine gönderir. Davetliler düğün günü erkek evinde toplanır ve davul-zurna eşliğinde düğün yerine gelinir. Düğün boyunca geleneksel halk oyunları oynanır ve davetliler eğlenir. Düğünün sonunda gelin evine uğurlanır.
Gelin Çıkarma: Düğünden sonraki gün, gelinin ailesi gelini hazırlar. Gelinin çeyizi, mahalle ileri gelenleri tarafından değer biçilir. Bu sırada gelin ağlatan türküler söylenir. Daha sonra gelin ata binerken bazı ritüeller gerçekleştirilir. Örneğin, gelinin atıyla gelinin ailesini temsil eden kadının atı arasından geçilmemesi için tedbir alınır. Bu ritüellerle gelinin evden ayrılması sağlanır.
Tunceli'nin evlenme gelenekleri, bölgeye özgü birçok ayrıntı ve ritüel içerir. Zaman içinde modern yaşamın etkisiyle bu geleneklerde değişiklikler meydana gelmiş olsa da, köylerde hala bazı geleneksel uygulamaların devam ettiği görülmektedir.