Tunceli, tarih boyunca birçok farklı medeniyetin izlerini taşıyan ve zengin bir tarihsel geçmişe sahip olan bir ilimizdir. Tunceli'nin il olma tarihi ve tarihçesi oldukça ilginç ve önemli bir konudur. İşte Tunceli'nin il olma süreci ve tarihçesi:
Tunceli'nin Tarihçesi
Tunceli'nin tarihine bakıldığında, Keban Baraj Gölü altında kalan Pulur (Sakyol) Höyüğü'nde yapılan arkeolojik çalışmaların sonuçlarına dayanarak, bölgenin Kalkolitik Çağ'da (M.Ö. 5500-3500) yerleşim gördüğü belirlenmiştir. Pulur Höyüğü'nde yapılan kazılarda, evler, ocaklar, dibekler, çeşitli öğütme araçları, hayvan resimleri ve madeni eşyalar gibi bulgulara ulaşılmıştır.
Tunceli'nin tarihsel geçmişi, Antik dönemlerde de önemli olaylara sahne olmuştur. M.Ö. 2200'lere dayanan yazılı tarih, bölgede Subarruların egemenliğiyle başlar. Daha sonra Hurriler bu bölgeye yerleşmişlerdir. Bu dönemde İşuva (Hurri-Mitanni) adıyla anılan bölge, III. Tuthalya döneminde Hitit kaynaklarında geçmiştir. Hititler, M.Ö. 1375-1335 yıllarında Tunceli'ye kadar uzanan topraklara ulaşmışlardır.
Anadolu'da büyük bir devlet kuran Hititler, İ.Ö. 7. yüzyılda Roma İmparatorluğu tarafından fethedilmiş ve Tunceli bölgesi Roma hâkimiyeti altına girmiştir. Daha sonra bu bölge, sırasıyla Partlar, Bizanslılar ve İskender'in fetihleri sonucunda farklı egemenlikler altına girmiştir.
M.S. 639 yılında Halife Ömer döneminde gerçekleşen Arap akınları sonucu Tunceli ve çevresi Arapların hâkimiyetine geçmiştir. Ancak bu dönemde Araplar ve Bizanslılar arasında uzun süren çatışmalar yaşanmış, Tunceli bölgesi M.S. 972 yılında tekrar Bizanslıların egemenliği altına girmiştir.
1071 Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra Türklerin Anadolu'ya yayılmaya başladığı dönemde Tunceli ve çevresi, 1087 yılında Türklerin egemenliği altına girmiştir. Bu dönemde Anadolu Selçukluları bölgeyi yönetmiş, ancak 1243 Kösedağ Meydan Muharebesi'nde yenilmişlerdir. Bu savaş sonrasında Tunceli ve çevresi Moğol yönetimi altına girmiştir.
Daha sonraki dönemlerde Mengücekler, Akkoyunlular ve Safeviler bölgeyi yönetmişlerdir. 1514 tarihinde Çaldıran Meydan Muharebesi'nde Osmanlılar bölgeyi fethetmiş ve Tunceli, Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası haline gelmiştir.
Tunceli Ne Zaman İl Oldu?
Tunceli, Osmanlı döneminde Dersim olarak bilinmekteydi. Cumhuriyet döneminde 25 Aralık 1935 tarihinde çıkarılan 2885 sayılı kanunla Dersim Vilayeti kurulmuş, ancak 1936 yılında tekrar Elazığ iline bağlanmıştır. Daha sonra 30 Aralık 1946 tarihinde çıkarılan 4993 sayılı kanunla Tunceli Vilayeti kurularak Tunceli il merkezi olarak Kalan kasabasına taşınmıştır. İl adı ise Mustafa Kemal Atatürk tarafından "Tunceli" olarak değiştirilmiştir.
Tunceli'nin tarihi, farklı medeniyetlerin izlerini taşıyan zengin bir geçmişe sahiptir. Bu tarih, ilin kültürel ve tarihsel mirasını zenginleştirmiş ve Tunceli'yi bugünkü şekliyle tanımamıza yardımcı olmuştur.